Тураҕас көҕөччөр баһын булкуйбахтаат, таныытын тарылаттаҕына хойуу туман өрө үллэн салгыҥҥа ыйанан хаалар. Субу-субу сыарҕаны ойоҕоһунан сундулуйан маҥан ыт Кырса туора-маары көтүөкэлиир. Кырса эдэр ыт. Булка соччо-бачча үөрэнэ илик. Арай быйыл күһүн атыттары кытта тайахха сылдьыһан, буруйун боруостаан сылдьар. Кырдьаҕас булчут Суолдьут суптугур төбөлөөх, орто уҥуохтаах, түөһүгэр күннээх хара ыт, суолтата суохха күүһү эһимиэххэ диэбиттии халаачыктыы эриллэн сыарҕа үрдүгэр сытар. Синньигэс айаннары туораталаан, аналлаах сирдэрэ чугаһаата. Сыарҕаҕа дьирэччи тэбинэн турар, дараҕар сарыннаах киһи чомпой бэргэһэтин өрө анньынан, кырыатын соттунар.
-Суолдьут, Суол-дьут, — холку саҥа соруйар да, ааттаһар да курдук унаарар. Ыт сыарҕаттан ыстанан түһээт, күөл кытыытынан халыҥ хаар устун мохоолуур. Субу-субу муннун хаарга батары анньан сытырҕалыыр, онтон эмиэ ойуолаат, төбөтүн кыҥната-кыҥната турунан кэбиһэр. Андаатар уйата эбэтэр тыын ылар “бордуоһуната” көһүннэҕэ ити. Онтон Кырса мээнэ мэниктээн сүүрэ сылдьар, эбэтэр талах төрдүгэр хаары хаһан сытынан кэбиһэр. Булчут ыт айылҕата туһунан буоллаҕа. Хаһаайынын эрэйдээбэккэ эрэ наадатын толуйан иһэр…
Владимир бастаан бэҕэһээ ииппит тууларын көрдө. Барыта холбоон-илбээн бүгүн 16 андаатараны ылла. Туутун сүөкээтэҕинэ Суолдьут кэлэн өлбүт андаатардары төбөлөрүн тииһинэн бүтэйдии бигээн көрөн, “бэрэбиэркэлээн” астынан баран сыарҕа үрдүгэр ыстанан тахсан сытынан кэбиһэр. Булчут хас биирдии түүлээҕин хаарга сууралаан кылаанын таһаара-таһаара куулга симтэ. Ахсынньы кылгас күнэ боруоран барда. Владимир ыта булаттаан биэрбит уйаларыгар хас да тууларын уган бүтэриитэ, халлаан хараҥарда. Атын арҕаа бөһүөлэк диэки салайда.
Өссө бу Сонордоох – чугас, өрүс кытылын сирэ. Сарсын арыый тэйиччи Соболоох арыытыгар барыа. Онно уонча туу баар, солоҥдоҕо ииппит хас да хапкааннардаах. Бэҕэһээ биир солоҥдотун “акаары” ыта хайыта тыыттаҕа үһү. Хараҥа туман быыһынан бөһүөлэк уоттара тырымнастылар. Владимир атын соруйан биэрдэ…
Атын сыгынньахтаан, сойута баайан баран дьиэтигэр киирбитигэр, кыра уола Вова соһуйа-өмүрэ көрүстэ. Бэйэтэ эрэ билэр тылынан үрүт-үрдүгэр саҥара-саҥара тоҥ андаатардары кытта бодьуустаста. Обургу оҕолор Ваня, Октя, Илья бэрики чугаһаабаттар. Үөрэхтээхтэр төгүл таблицатын үөрэтэн “муҥнаналлар”. Кэргэнэ Настаа саҥата суох чэй бэлэмнээтэ. Владимир күннээҕи сонунун тоҕо-хоро сэһэргээтэ, күөллэрин өрө-таҥнары ырытан сыымайдаата.
Владимир Егорович Федотов – отуччалаах эдэр киһи. Эдэр булчут даҕаны. Икки сыл үөрэнээччинэн сылдьан баран, 1977 сыллаахтан “Нам” совхоз кадровай булчута. Кини бултуур ыыра – чугас эргин. Күһүн ахсынньыга дылы Кэҥкэмэ үрэҕин батан Горнай быыһыгар дылы бултуур. Онтон кыһын дьиэтиттэн сылдьан өрүс кытылын күөллэригэр андаатардыыр, солоҥдолуур. Кэнники кэмҥэ Буран сыыдам көлөлөнөн абыранна. Урут 3 – 4 күн кэрийэн көрөр сирдэрин, билигин күнүнэн эргийэн ылар. Сылдьар ыыра да кэҥээтэ, элбэх сири эҥсэн үгүс күндү түүлээҕи бултаата.
Владимир Егорович 1979 сыллаахха совхоһугар булчуттар ортолоругар кыайыылааҕынан тахсан чемпион бочуоттаах аатын ылбыта. Былаана 900 солкуобай этэ, ону 2800 солкуобайдаах түүлээҕи государствоҕа туттарбыта. Кини сүрүн булда – андаатар. Ону таһынан тииҥ, солоҥдо. Киһиҥ өссө түөһүгэр күннээх кэрэмэс саһылы иннин ылан турардаах. Ол туһунан кэпсээн.
Эдэр сонордьут тус бэйэтин пятилеткатын өссө В.И. Ленин төрөөбүтэ 110 сылын көрсө 1600 солкуобайдаах сымнаҕас көмүһү туттаран чиэстээхтик толорбута. Онтон ССКП XXVI съеһин көрсө эбии 1000 солкуобайдаах түүлээҕи бултуурга үрдэтиллибит эбэһээтэлистибэ ылыммыта. Ону кини эмиэ чиэстээхтик толорон саҥа пятилетканы, партия съеһин көрсө сэмэй бэлэхтээх тиийбититтэн үөрэ-көтө сылдьар. Владимир ССКП КК партия XXVI съеһигэр бырайыагын бэркэ астынан билистэ. Ордук айылҕа харыстабылыгар аналлаах салааны ис сүрэҕиттэн биһирээтэ.
“Нам” совхоз 18 кадровай уонна 10 любитель-булчуттара пятилетка түмүктээһиннээх сылыгар 10 тыһыынча солкуобайдаах түүлээҕи бултуур былааннаах этилэр. Ону кинилэр ахсынньы 16 күнүгэр толорбуттара. Булчуттар социалистическай куоталаһыыларын инники күөнүгэр кырдьаҕас булчуттар Казанов уонна Николаев иһэллэр. Кинилэртэн тумул курдугунан куотан эдэр булчут В.Е. Федотов айанныыр. Кини сыллата уопутуран иһэр, аар тайҕа бэйэтин оҕотугар айылҕа кистэлэҥ хаппахчыларын сыыйа-баайа аһар.
Түүн өргө дылы кини саҥа туттубут киэҥ дьиэтин түннүгүн уота сандааран олордо. Ити Владимир бүгүн күннээҕи булдун сүлэ, таҥастыы олорор буолуохтаах. Сарсын эрдэ тыҥ хатыыта кинини хайыы-үйэ ойуурга көрсүөҕэ. Саҥа пятилеткаҕа кини ылыммыт сорудахтарын толоруо, эдэр киһи өссө эрчимирэн иһиэ диэн эрэнэбит. М. Аммосов аатынан совхоз Арбынын эдэр сонордьута Андрей Гоголевтыын кэлэр пятилеткаҕа күрэс былдьаһар киис санаалаах. Анараа киһи да ону өйүө дии саныыбын. Суруйуубун Кулаковскай тойугунан түмүктүүбүн:
Кыһыл саһыл кыалыктаах,
Хара саарба хаппардаах,
Быалаах кэрэмэс кымньыылаах,
Ойдоох буурай оонньуулаах,
Бардам тутуу,
Барылы кэскил,
Баай барылаах,
Байанай алгыһын тут!
Степан ОВЧИННИКОВ,
“Ленин суола”, ахсынньы 30 күнэ, 1980 сыл