Истиҥник саныыр тапталлаах кэргэним, аҕабыт, эһээбит, хос эһээбит, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна, СӨ үтүөлээх учуутала, Учууталлар учууталлара, СӨ культуратын туйгуна, СӨ норуотун маастара, Амынньыкы Уус аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи хомус уустарын күрэҕин Гран При хаһаайына, Норвегия Осло куоратыгар, Австрияҕа, Японияҕа, Дьокуускайга ыытыллыбыт Аан дойдутааҕы варган фестивалын лауреата, дипломана, “Гражданскай килбиэн” бэлиэлээх, “5 лучших мастеров хомуса” мэтээллээх, СӨ сайдыытыгар кылаатын иһин үрүҥ көмүс бэлиэлээх, Нам улууһун бочуоттаах олохтооҕо, элбэх үөрэнээччилэрдээх, саҥа технологияны айбыт биллиилээх хомус ууһа ИННОКЕНТИЙ НИКИТИЧ ГОТОВЦЕВ-ХОҺУУН УУС 82 сааһыгар бу сыл саҕаланыыта соһуччу ыалдьан орто дойдуттан туораабыта тохсунньу 11 күнүгэр 9 хонугун туолла.
Готовцев Иннокентий Никитич 1942 сыллаахха муус устар 13 күнүгэр Уус Алдан оройуонун Баатаҕай нэһилиэгэр колхуостаах Анастасия Петровна, Никита Николаевич Готовцевтар дьиэ кэргэнигэр оһоҕос түгэҕинээҕи 14-с оҕонон төрөөбүтэ. Кини кыратыгар тимир ууһа дьарыктаах аҕата Сыалаах уола Микииттэ ыалдьан олохтон туораабыта. Туруу үлэһит, туттуулаах ийэлэрэ эрэйи эҥэринэн тыыран, соҕотоҕун оҕолорун көрөн-истэн улаатыннарбыта. Кини кыһалҕалаах олоҕу көрсөн улааппыта.
1951 сыллаахха Баатаҕай 7 кылаастаах оскуолатыгар үөрэнэ киирбитэ. 1959 сыллаахха бүтэрэн, үөрэҕин Дүпсүн орто оскуолатыгар интернакка олорон салҕаабыта. Манна чугас аймахтарыгар, эдьиийигэр Анна Егоровна (Куобах Ааныс), күтүөтүгэр Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа Гаврил Миронович (Хаадыат Хабырыыс) Гороховтарга, бэйэтэ ахтарынан, “ыксал буолла да, “иккис интернатыгар” кэлэн хонон-өрөөн барарын” истиҥник ахтара, улаханнык махтанара.
1962 сыллаахха Дүпсүн орто оскуолатын ортону үрдүнэн, “4”, “5” сыанаҕа үөрэнэн бүтэрбитэ. Манна үтүөкэннээх учууталлар үрдүк таһымнаах билиини биэрбиттэрин, интернат иитээччилэрэ бэрээдэккэ такайбыттарын оскуолатын үбүлүөйдээх сылыгар таһаарбыт кинигэлэригэр уһуйуллуу сырдык сабыдыала дууһатыгар сөҥө сылдьарын сылаастык ахтан үйэтиппитэ.
1962-1965 с.с. үс сыл устата Сэбиэскэй Аармыйаҕа сулууспалаан, дойдутугар ытык иэһин төлөөбүтэ. Бу кэмҥэ туйгун сулууспатын иһин төрөөбүт дойдутугар кылгас уоппускаҕа кэлэн сынньанан барбыта.
1965-1966 сылларга Дүпсүн нэһилиэгин Бээди учаастагар, 1966-1967 сылларга Чэриктэй нэһилиэгин звероферма учаастагар начальнай кылаастарга учууталлаабыта. 1966 сыллаахха Матрена Алексеевналыын холбоһон, ыал буолбаттара.
1967 сыллаахха Саха государственнай университетын ИФФ саха салаатыгар үөрэнэ киирбитэ. Бу кэмҥэ дьиэ кэргэнин балаһыанньатынан кэтэхтэн үөрэниигэ көспүтэ уонна 1972 сыллаахха бүтэрэн, саха тылын, литературатын учуутала идэлэммитэ.
1968-1970 сылларга Дүпсүн орто оскуолатын интернатыгар иитээччинэн үлэлээбитэ.
1970 сыллаахха Нам оройуонун 2 Хомустааҕар дьиэ кэргэнинэн көһөн кэлэн олохсуйбуттара. Манна 2 Хомустаах 8 кылаастаах, кэлин орто оскуолатыгар 1970-1994 сылларга саха тылын, литературатын үөрэппитэ. 24 сыл устата оҕолорго төрөөбүт тылы таптыырга билиини иҥэрбитэ. Үөрэнээччилэриттэн 10-ча оҕо учууталларын суолун батыһан, кини «туйаҕын хатаран», оскуолаҕа ситиһиилээхтик үлэлээн, Иннокентий Никитиһи улаханнык үөрдүбүттэрэ. Билигин даҕаны сорохторо оскуолаҕа, “Саха” көрдөрөр-иһитиннэрэр национальнай хампаанньаҕа, бэчээт эйгэтигэр таһаарыылаахтык үлэлииллэр.
Иннокентий Никитич оскуолаҕа ситиһиилээх, айымньылаах үлэтин иһин РСФСР үөрэҕириитин туйгуна (1982с.) бэлиэнэн наҕараадаламмыта, методист-учуутал (1991с.) ааты ылбыта, тыа хаһаайыстыбатын техникатын рационализатора уд.№5 (1992с.), уд.№7 (1993с.) туппута. СӨ үтүөлээх учуутала (1993с.) үрдүк ааты ылбыта. “Хомус Готовцева” (1992 с.) методическай пособиены таһаарбыта.
1994 сыллаахха дьиэ кэргэнинэн Нам сэлиэнньэтигэр көһөн, Иннокентий Никитич Намнааҕы педагогическай училищеҕа преподавателлээбитэ. “Хомус уһуйаанын” тэрийэн, программа суруйан, студеннары хомус оҥоруутугар үөрэппитэ, хомуһунан кынаттаныыта саҕаламмыта. Хомуска саҥа технологияны айан — станокка устугас тыллаах хомус оҥоһуутун киллэрбитэ. Тас моһуонугар Дьөһөгөй оҕото, саха эр киһитэ, дьахтара, күөрэгэй, куба, хотой, ынах, сардаана сибэкки о.д.а. быһыылаан-таһаалаан саҥа сүүрээни киллэрбитэ. Сонун быһыылаах-таһаалаах элбэх саха этигэн хомуһун чочуйбута. Хомус дизайнын оҥорууга НПУ-га, кэлин Намнааҕы педколледжка, бииргэ үлэлиир кэллиэгэлэрэ көмөлөспүттэрэ, саҥа кэрдиискэ таһаарбыттара. Өрөспүүбүлүкэбит хомус оҥорооччу уустара ону иилэ хабан ылан, айар үлэлэригэр киллэрэн барбыттара.
Иннокентий Никитич 1994 сыллаахха «Норуот маастара» үрдүк ааты ылбыта. Кини хомус оҥоруутугар авторскай оскуолата 2000 сыллаахха норуот маастара-педагог «Уһуйаан» айар мастарыскыайыгар кубулутуллан ааттаммыта. Бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри 13 сыл устата эдэр ыччаты хомус оҥоруутугар үөрэппитэ, такайбыта, умсугуппута. Бу сылларга “Нововведение в якутском хомусе” (2003с.) методическай пособиены, “Сахам хомуһугар саҥаны – Новые технологии якутского хомуса” (2003с.) кинигэни таһаарбыта. Кини үөрэппит студеннара идэлэрин толору баһылаан, хомус оҥоруутугар билигин да айа-тута сылдьаллар.
Бу үөрэх кыһатыгар үлэлиир сылларыгар Иннокентий Никитич үгүс ситиһиилэммитэ. 1998 сыллаахха саха хомуһугар саҥаны киллэриигэ РФ патент бюротун 2100847 №-дээх авторскай свидетельствотын туппута. Студеннары үөрэтэр авторскай айар мастарыскыайын, бэйэтин үлэлэрэ “Оскуола-2000” IV Москватааҕы Аан дойдутааҕы быыстапкаҕа кыттан, технология уонна дизайн уопутун тарҕатыы лауреатын үрдүк аатын ылбыта, өрөспүүбүлүкэтээҕи үөрэтэр-методическэй үлэлэр куонкурустарыгар “Бастыҥ методическай үлэ” номинацияҕа 3 ст. дипломант буолбута.
Кини саха биллиилээх хомус ууһа Семен Гоголев-Амынньыкы Уус аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи хомус уустарын күрэҕин кыайыылааҕа, Гран При хаһаайына, Норвегия Осло куоратыгар, Австрияҕа, Японияҕа, Дьокуускай куоракка ыытыллыбыт Аан дойдутааҕы варган I, II, III, IV, V, VI фестивалларын лауреата, дипломана, кыттыылааҕа.
Эҥкилэ суох ситиһиилээх үлэтин иһин наҕараадаламмыта: “СӨ учууталларын учуутала” (2007с.), “СӨ культуратын туйгуна” (2009с.), “СӨ 5 чулуу хомус ууһа” (2009с.) мэтээлинэн, СӨ сайдыытын иһин “Махтал” үрүҥ көмүс (2019с.), “Гражданскай килбиэн” бэлиэлэринэн (2011с.), “СӨ үөрэҕин систиэмэтин бочуоттаах бэтэрээнэ” (2017с.), “Нам улууһун бочуоттаах киһитэ” (2002с.), “Нам улууһа” МТ сайдыытыгар кылаатын иһин” (2017с.), “Ленскэй нэһилиэк” МТ сайдыытыгар кылаатын иһин” (2022с.), Нам улууһун “Аҕа саас” (2022с.) бочуоттаах ааты ылбыта.
Иннокентий Никитич кэргэнинээн Матрена Алексеевналыын 5 оҕолорун көрөн-истэн, атахтарыгар туруорбуттара, бары ыаллар, туһунан буруо таһаарынан олороллор. Аҕалара барыларыгар дьиэ-уот тутуһан, көрөн-истэн, олоҕун тиһэх күнүгэр диэри өйөһөн кэллэ, 11 сиэннээхтэр, 11 хос сиэннээхтэр.
Ааспыт 2024 с. дойдубутугар Дьиэ кэргэн сылыгар Иннокентий Никитич, Матрена Алексеевна Готовцевтар Ил Дархаммыт Айсен Николаев Махтал суругунан, “Дьиэ кэргэн килбиэнэ” бэлиэтинэн наҕараадаламмыттара уонна “Кыһыл көмүс дьиэ кэргэннэр” өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкуруска 2-с бочуоттаах миэстэни ылбыттара, өрөспүүбүлүкэтээҕи кыһыл көмүс дьиэ кэргэттэрин Бочуотун кинигэтигэр киирбиттэрэ.
Тапталлаах киһибит өссө да биһигини кытта бииргэ үөрэ-көтө олох олоруо, сиэннэрин, хос сиэннэрин бүөбэйдэһиэ, саха хомуһун айан-тутан бар дьонун үөрдэ туруо диэбиппит баара, Дьылҕа Хаан кытаанах Ыйааҕынан дьыбардаах сарсыарда тэбэр сүрэҕэ тохтоон, барыбытын аймаабыта… Күндү киһибитин өрүү өйдүү-саныы сылдьыахпыт.
Истиҥник саныыр кэргэммин, аҕабытын, эһээбитин, хос эһээбитин бу орто дойдуттан букатыннаахтык арахсар суолугар атаарсыбыт, күүс-көмө, өйөбүл буолбут дьоммутугар махтанабыт: Нам улууһун баһылыгар Ю.И. Слепцовка, Нам улууһун баһылыгын 1-кы солбуйааччытыгар А.И. Павловка, социальнай боппуруостарга солбуйааччытыгар Ю.В. Дьяконовка, Ленскэй нэһилиэк баһылыгын солбуйааччытыгар Т.Е. Охлопковка, тыл үөрэҕин билимин доктора, СГУ бэрэпиэссэрэ, Хомус Аан дойдутааҕы тэрилтэтин генеральнай сэкирэтээригэр И.Е. Алексеев-Хомус Уйбааҥҥа, Аан дойдутааҕы хомус киинин уонна түмэлин директора Д.Д. Бястиновка, “Нам” түмсүү бэрэссэдээтэлэ Г.Г. Местниковка, Уус-Алдан улууһун Баатаҕай нэһилиэгин баһылыга М.М. Белолюбскайга, Хамаҕатта нэһилиэгин баһылыга Е.С. Ушницкийга, 2 Хомустаах оскуолатын директора А.А. Старковка уонна оскуола коллетивыгар, бииргэ учууталлаабыт И.Д. Колесовка, оҕолорбут бииргэ үөрэммит доҕотторугар, бииргэ үлэлиир коллегаларыгар, табаарыстарыгар, дьүөгэлэригэр, аҕабыт үөрэппит оҕолоругар, Намнааҕы педагогическай колледжка бииргэ үлэлээбит коллегаларыгар, Даадар микрорайон салайааччыта Т.Т. Местниковаҕа уонна олохтоохторугар, «Благословение» Евангельскай церковь христианнарыгар, чугас аймахтарбытыгар, тиһэх суолугар атаарыыны тэрийсибит үөрэппит уолугар К.А. Олесовка, кини кэргэнигэр Е.А. Олесоваҕа.
Ыарахан күммүтүгэр кэлэн өйөөбүккүтүгэр махталбыт муҥура суох. Эһиги дьиэ кэргэҥҥитигэр барыта этэҥҥэ буоллун, уһун дьоллоох олохтонуҥ!
Кэргэнэ, оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ.
Ахта-саныы сылдьыахпыт
Биир дойдулаахпыт, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх учуутала, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун маастара, Хомус Ууһа, Амынньыкы Уус аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи хомус уустарын күрэҕин Гран при хаһаайына, Норвегия Осло куоратыгар ыытыллыбыт варган бэстибээлин лауреата Иннокентий Никитич ГОТОВЦЕВ-ХОҺУУН УУС ыарахан ыарыыттан бу олохтон 82 сааһыгар туораабытынан, Уус Алдан улууһун культураҕа салалтатын, улуустааҕы “Хомус” общественнай түмсүү аатыттан кэргэнигэр Матрена Алексеевнаҕа, оҕолоругар, сиэннэригэр, бары чугас дьонугар, аймахтарыгар дириҥ кутурҕаммытын тиэрдэбит, аһыыгытын тэҥҥэ үллэстэбит.
Культура управлениетын начальнига С.С. Нафанаилов,
“Хомус” түмсүү салайааччыта А.А. Находкин.
Светлая память о талантливом мастере будет жить в сердцах людей
Уважаемая Матрена Алексеевна!
Выражаю Вам и вашим близким глубокое соболезнование в связи с безвременным уходом из жизни родного человека, горячо любимого супруга, отца, деда большой дружной семьи Иннокентия Никитича Готовцева, народного мастера по изготовлению хомуса, отличника просвещения РСФСР, заслуженного учителя школ РС(Я).
Талантливый мастер, профессионал своего дела, Иннокентий Никитич внес неоценимый вклад в возрождение, сохранение и развитие народного варганного искусства через создание уникальных изделий, олицетворяющих собою национальный бренд Якутии, разработал свою станочную технологию изготовления хомуса.
Уход из жизни Иннокентия Никитича – невосполнимая утрата для всего культурного, образовательного и созидательного сообщества республики и страны. Редкий талант, высокая работоспособность, неиссякаемая энергия, профессионализм и преданность любимому делу снискали Иннокентию Никитичу поистине народную любовь и признание.
Добрая и светлая память о талантливом мастере, неординарной личности будет жить в сердцах людей. Скорбим вместе с Вами.
Президент СВФУ Е.И. Михайлова