Хатыҥ Арыы орто оскуолатыгар үгэскэ кубулуйбут Ийэ күнүгэр аналлаах хоһоон күрэҕэ ахсынньы 3-4 күннэригэр буолан ааста. Бу күрэх кылааһы түмсүүлээх оҥорор, сахалыы саҥарарга үөрэтэр, өйү сайыннарар сыаллаах. Хас биирдии кылаас бары тахсан, ийэҕэ аналлаах хоһооннорун эппиттэрэ. Кыттааччы кылаастар сахалыы биирдик таҥныбыттара. Ийэлэр эмиэ долгуйан иһийэн олорбуттара. Бу — күрэх, онон ким үчүгэй бэлэмнээх — ол кыайыыга эрэллээх.
Ол курдук, биһиэхэ маҥнайгы учууталбыт Людмила Васильевна хас биирдиибитигэр хоһоон тылын биэрбитэ. Кылаас салайааччылара биһигини күн аайы үөрэтэн, бэлэмнээн тахсыбыттара. Этэр күммүт, этэр чааспыт номнуо кэлэ охсубута. Биһиги, кыргыттар, баттахпытын өрүнэн, сахалыы былааччыйабытын кэтэн киэргэммиппит. Уолаттар камзолларын уонна сахалыы курдарын кэппиттэрэ. Дьүүллүүр сүбэҕэ саха тылын учуутала Матрена Дмитриевна, төрүт культура учуутала Алевтина Афанасьевна уонна онус кылаас үөрэнээччитэ Матвеев Дьулус олорбуттара. Күрэхтэһиигэ орто бөлөх, ол аата бэһистэн сэттискэ диэри кылаастар киирсибиттэрэ.
Аактабай саалаҕа киирэммит, ааҕарбытын күүтэ таарыйа, атын кылаастары истибиппит. Хоһоон этэргэ бастаан кыралартан саҕалаабыттара, биһиги «А»- ларбыт кэннилэриттэн иккис аахпыппыт. Сыанаҕа тахсарбытыгар кыра долгуйуу баара, ол да буоллар бары улаханнык доргуччу, ким да сыыспакка аахпыппыт.
Түмүккэ биһиги бэһис «Б» кылаас (сал. Петрова А.И) орто бөлөххө кыайыылааҕынан тахсыбыппыт. Онно олус үөрбүппүт. Иккис миэстэҕэ бэһис «А» (сал. Исакова М.А. ), үһүс миэстэҕэ алтыс «Б» (сал. Дьяконова С.Н).
5 «б» кылаас
Салгыы үрдүкү кылаас оҕолоругар хоһоон күрэҕэ салгыы ыытыллыбыта. Бастакы миэстэни ылан, уон биирис кылаас (сал. Винокурова Т.Е) кыайыы өрөгөйүн билбитэ. Иккискэ — тохсус «Б» кылаас, (сал. Аржакова С.И.), үһүскэ тохсус «А» (сал. Сивцева С.И.) кылаас тиксибиттэрэ.
Сарсыҥҥы күнүгэр алын сүһүөх оҕолоругар күрэх салгыы ыытыллыбыта. Манна дьүүллүүр сүбэнэн Айталина Никитична, Людмила Васильевна уонна Матвеев Дьулус (10 кыл) үлэлээбиттэрэ. Алын кылаас оҕолоро сыанаҕа тахсан эмиэ бииртэн биир үчүгэй толорууну көрдөрбүттэрэ. Бастакы-иккис кылаастар бөлөхтөрүгэр муҥутуур кыайыылаах бастакы «А» кылаас (сал. Михайлова А.В.), иккис миэстэ — бастакы «Б» кылаас (сал. Заболоцкая М.И.), үһүскэ — иккис «Б» кылаас (Максимова Т.М) буолбуттара.
Икки үһүс уонна икки төрдүс кылаастар бөлөхтөрүгэр чаҕылхай ааҕыыны төрдүс «А» кылаас (сал. Попова Е.И.). иккис миэстэни үһүс «Б» кылаас (сал. Винокурова Н.А.) уонна үһүс миэстэҕэ үһүс «А» кылаас (сал. Максимова М.В.) тиксибиттэрэ.
Ити курдук күөн көрсөн, кылаастар икки ардыларыгар хоһооҥҥо күрэхтэһэн сэргэх күннэр аастылар. Түмсүүлээх, үчүгэй бэлэмнээх кылаастар хайҕаннылар, үөрэн-көтөн тарҕастылар. Маннык курдук интэриэһинэй уонна туһалаах тэрээһиннэр өссө да буола турдуннар.
Нарыйаана Охлопкова, И.Е. Винокуров аатынан Хатыҥ-Арыы орто оскуолатын 5 “б” кылаас үөрэнээччитэ