Бүгүн Россияҕа тыа хаһаайыстыбатын уонна оҥорон таһаарар промышленность үлэһиттэрин идэлээх күннэринэн улуустааҕы тыа хаһаайыстыбатын управлениетын кылаабынай агронома Сардаана Новгородованы кытта кэпсэтиибит тиһиктэрэ.
— Бастатан туран, тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлиир дьону барыларын идэлээх бырааһынньыктарынан эҕэрдэлиибин, сыралаах үлэлэригэр ситиһиини баҕарабын!
Үлэбин «Комсомольскай» совхозка овощеводунан саҕалаабытым, онтон олох уларыйан, совхозтар үлэлэрэ тохтоон, семенной инспекция тэрилтэтигэр көспүтүм. Онно 17 сыл үлэлээбитим, аата сотору-сотору уларыйар этэ эрээри, үлэтин сүнньэ биир этэ.
Онтон 2012 сылтан тыа хаһаайыстыбатын управлениетыгар кылаабынай агрономунан киирбитим, 2017 сылтан ГБУ «Служба земледелия РС(Я)» тэриллэн бу күҥҥэ диэри үлэлии сылдьабын.
Ити сыллар тухары ыһыыга иэммит улаханнык аччаабакка биир кэм турар, сылларынан кыра эбиллии, көҕүрээһин баар эрээри, саҥа эдэр хаһаайыстыбалар кэлэллэр, сыл аайы бэриллибит былааны толорорго үлэлиибит.
Нэһилиэк аайы үчүгэйдик үлэлиир хаһаайыстыбалардаахпыт, династиялар да бааллар, үлэ тэтимэ биир кэм барар.
Биһиги улууска ордук хортуоппуй, оҕуруот аһа үчүгэйдик үүнэр , сүөһү аһылыгын бэлэмнииргэ кормовой ыһыыбыт эмиэ элбэх, сиилэһи күөхтүү отунан бэлэмнииллэр , кэнники сылларга кураан буолан туорахтаах культураҕа ыһыыбыт суох.
Араас программалар үлэлээннэр хаһаайыстыбалар сайдалларыгар, техника ылалларыгар күүс-көмө баар. Ол курдук «Начинающий фермер» , «Агростартап» , «Семейный фермер» , кормопроизводство, мелиорация программалара үлэлииллэр, бу программаларга дьоммут ситиһиилээхтик кытталлар, тыа хаһаайыстыбатын управлениета, специалистар докумуон толорорго сүбэ-ама буолабыт.
Кэнники бириэмэҕэ олох тэтиминэн цифровизация диэн киирэн эрэр, отчуот үлэтигэр араас программалар киирдилэр, ону таһынан сотору кэминэн сир үлэтигэр беспилотниктары туһаныы киириэ. Ол эбэтэр сыыс оту, үөнтэн эмтииргэ, удобрение киллэрэргэ, үүнээйи салаатыгар сыыйа саҥа технологиялар киирэн иһиэхтэрэ, олоҕу кытта тэҥҥэ хаамсарга бэлэм буолуохха наада. Улууспут хаһаайыстыбалара үүнэ-сайда турдуннар , саҥа көрүүлээх эдэр дьон элбии турдуннар, сир үлэтэ тохтообокко сылтан сыл баран истин, сирбитин харыстыахха, үлэлиэххэ, куруук астаах-үөллээх буолуохха.
Сардаана Дмитриевна 1991 сыллаахха Иркутскайдааҕы норуоттар доҕордоһуулара орденнаах тыа хаһаайыстыбатын институтун бүтэриэҕиттэн, учуонай-агроном идэтинэн күн бүгүнүгэр диэри үлэлии сылдьар, ханна да хамсаабакка төрөөбүт Намын улууһугар кылаатын киллэрсэр салайааччылартан биирдэстэрэ.
Мария Винокурова