Нам улууһун үрдүнэн оттуур сир иэнэ уопсайа 32 183 гааҕа тэҥнэһэр, ол иһигэр кытылга – 11 724 га, алааска – 12 521 га, саппаас сир – 3 713 га. Улуус тыатын хаһаайыстыбатын управлениетыгар иһитиннэрбиттэринэн, быйыл сайын 27 533 т от былаанын толорор сорук турар. От хампаанньатын кэмигэр тыа хаһаайыстыбатын производственнай кооперативтара 1796,1 т оту булунуохтара, оттон бааһынай хаһаайыстыбалар – 10 775 т, агрооскуола – 30 т, онтон атына барыта кэтэх хаһаайыстыбаларга тиксэр. Улуус үрдүнэн 850 т сиилэһи бэлэмниэхтэрэ.
Нэһилиэктэринэн от былаана (т):
-Арбын — 936,1
-Бөтүҥ — 2037,4
-Үөдэй — 2450,4
-Искра — 881,06
-Көбөкөн — 798,46
-Модут — 2175,11
-Партизан — 2147,57
-Таастаах — 495,59
-Түбэ — 1707,05
—Фрунзе — 220,26
-Хатырык — 1651,9
-Хатыҥ Арыы — 2670,7
-1 Хомустаах — 1927,31
-2 Хомустаах — 2092,51
-Хамаҕатта — 1789,65
-Никольскай — 908,59
-Салбаҥ — 1679,51
-Ленскэй — 523,13
-Маймаҕа — 440,53
СӨ тыатын хаһаайыстыбатын министерствотын сибидиэнньэтинэн, ардаҕа суох кураан күннэр тураннар уонна илин эҥэр улуустарга аһыҥа ааҥнаабытынан, өлгөм оту ыларга күчүмэҕэй балаһыанньа үөскээбитэ бэлиэтэнэр. Ол инниттэн от үлэтин сүрүннүүргэ министерство иһинэн оперативнай штаб тэриллэн үлэтин саҕалаабыт. Бүтүн өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн от үлэтин хаамыытын, сүөһүгэ эбии аһылыгы бэлэмнээһини хонтуруолга тутар. От хампаанньатын кэмигэр төһө оту ыларга чуолкай суоттааһыны билэр инниттэн улуустар дьаһалталарыгар оттуур ходуһаларын, сирдэрин толору инвентаризация оҥороллоругар сүбэлээтэ. Онно олоҕуран улуустар бэйэлэрин таһымнарыгар оперативнай штабтары тэриниэхтэрэ.
Ааспыт 2023 с. өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 466 тыһ. т от бэлэмнэммит, ол иһигэр 34,6 тыһ. т от мобильнай биригээдэлэринэн, ону таһынан — 28,5 тыһ. т сиилэс уонна 15,7 тыһ. т сенаж. Быйыл өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 408 тыһ. т от бэлэмнэнэрэ күүтүллэр.
Былырыын биһиги улууспутугар төһө от оттоммутай? Былаан 27 563 т эбит буоллаҕына, барыта 30 920,800 т от оттонон, былаан куоһарыллан 112,182 % тэҥнэспит. 15 нэһилиэк былааннарын толорбуттар: Хатырык-171,6%, Түбэ–165,3 % , Салбаҥ-144,5 %, Никольскай-133 % , Маймаҕа-128,9 %, 1 Хомустаах-124,2 % , Көбөкөн-115,3 % , Партизан-110,1 % , Арбын-109,8 % , Үөдэй-109 % , Нам с.-105,2 % , Модут-102,3 % , Хатыҥ-Арыы-105,5 %, Хамаҕатта-101,3 2 Хомустаах-100,3 %. Уопсай көрдөрүү куһаҕана суох эрээри, 4 нэһилиэккэ былаан туолбатах: Искра-95,7 %, Фрунзе-82,2 %, Бөтүҥҥэ-93,7 %, Таастаахха-61,9 %.
Быйыл сайын саҕаланыаҕыттан улууспутугар сир-дойду кууран-хатан турар. Халлааммыт сири сэниэлээхтик илитэ илик. Иккитэ хаста уулаах былыт халыйан тахсан, субу түһүөхчэ оҥостон иһэн ааһан хаалар, биирдэ дуона суохтук саккыраабыта. Күнү-дьылы кэтээн көрөөччүлэр, норуот билгэһитэ Тускул эмиэ, атын да айылҕалаахтар бары быйыл кураан сайын буоларын этэллэр. Оннук да күннэр тураллар. Үгүс улуустарга күнүс халлааммыт +35 — +39 кыраадыска тиийэ итийэрин сылыктыыллар. Аны түүнүн киин, соҕуруу улуустарга +8, +10, хоту, арҕаа улуустарга +2, +5 кыраадыска диэри сөрүүкээн, күһүҥҥү кэми санатар. От сиппэккэ турарын, алааска хатан эрэрин этээччилэр эмиэ бааллар. Ол эрээри айылҕа мэһэйдэриттэн иҥнэн-толлон турбакка, оттооһуну саҕалыыр кэм ыган турар.
Күн-дьыл түргэнник элэҥниир. «Абааһы мунньаҕын» күнэ үүнэрин кэтэспэккэ, ходуһаҕа эрдэлээн киирбит отчуттар номнуо бугулларын бачыгыратан бастакы кэбиһиилэрин туруордулар.
Касьян ОЛЕСОВ-Олук