Муус устар 25 күнүгэр Нам улууһугар СӨ төрүттэммит күнүгэр анаммыт үөрүүлээх тэрээһин биир дойдулаахпыт, биллиилээх государственнай, политическай деятель Максим Кирович Аммосов төрөөбүт түөлбэтигэр, Хатырык нэһилиэгэр, киэҥ ис хоһоонноохтук ыытылынна. Дьокуускай куораттан кэлбит делегация – СӨ Правительствотын салайааччылара, Ил Түмэн депутаттара, улууспут дьаһалтатын, тэрилтэлэрин салайааччылара, депутаттара уонна улуус общественноһа саха саарынын пааматынньыгар тыыннаах сибэкки дьөрбөтүн уурдулар, саха норуотун саргытын салайсыбыт сүдү киһибитигэр Максим Кирович Аммосовка сүгүрүйэн аастылар.
М.К. Аммосов аатынан элбэх хайысхалаах культура уонна спорт киинин саҥа уораҕайыгар СӨ күнүгэр анаммыт общественность үөрүүлээх мунньаҕа ыытылынна. Чаҕылхай Махсыым олоҕун, үлэтин арыйар, Саха АССР төрүттэниитигэр суолу тэлбит саха чулуу уолаттарын, ону чиҥэтэн аныгы кэмҥэ сайдар Саха сирин, Нам улууһун, саҥа көлүөнэ салайааччылары сырдатар «Легендарный Максим Аммосов», «Өрүүтүн сайда тур, өрөспүүбүлүкэм», «Дойдубунан киэн туттабын» хаартыска, кинигэ быыстапката туруоруллубут.
Эҕэрдэлэрин тиэртилэр: Анатолий Павлов, «Нам улууһа» МТ баһылыгын э.т., Георгий Михайлов, СӨ Ил Дарханын уонна Правительствотын дьаһалтатын салайааччыта, Афанасий Владимиров, Ил Түмэн председателин солбуйааччы, судаарыстыба тутулугар уонна сокуону оҥорууга сис комитетын председателэ, Алексей Винокуров, Нам улууһун депутаттарын Сэбиэтин председателэ, Егор Ларионов, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Максим Аммосов аатынан СӨ Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата, СӨ бочуоттаах олохтооҕо, судаарыстыбаннай сулууспа ветерана, Артур Ноговицын, Хатырык нэһилиэгин баһылыгын э.т., Кир Аммосов, М.К. Аммосов сиэн быраата, СӨ тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна уо.д.а.
Кинилэр бары Саха АССР төрүттэниитин турууласпыт, олохторун анаабыт саха сэбиэскэй государственнай, политическэй деятеллэрин М.К. Аммосовы, П.А. Ойуунускайы, И.Н. Бараховы, С.М. Аржаковы, С.В. Васильевы ытыктабыллаахтык аҕыннылар. Ааспыт көлүөнэ ситиһиитин, кыайыытын билигин чэчирии сайдар Саха сирэ үлэҕэ, олоххо ситиһиилэринэн чиҥэтэрин бэлиэтээтилэр. Кинилэргэ сүгүрүйэн, махтанан үйэтитии үлэтэ барарын, өрөспүүбүлүкэбит өссө үрдүк үрдэллэри ыларыгар, бөҕөргүүрүгэр үлэ ыытылларын эттилэр.
Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ 14 саастарын туолбут оскуола үөрэнээччилэригэр РФ гражданнарын сүкпүттэрин туоһулуур докумуоннары, өйдөбүнньүк бэлэхтэри туттардылар. Олохтоох «Кэрэчээнэ» оҕо уһуйаанын «Чуораанчык» бэлэмнэнии бөлөҕүн иитиллээччилэрэ хоһоон ааҕан, И.С. Гаврильев аатынан Нам 1 №-дээх орто оскуолатын «Күндүл» хоһоон бөлөҕүн уолаттара литературнай дьүһүйүүнэн уонна «Махсыым уолаттара» ансаамбыл ырыаларынан тэрээһини киэргэттилэр.
Үрдүк трибунаттан бастыҥнары чиэстээн наҕараадалары туттардылар:
-СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитигэр, СӨ муниципальнай сулууспатын туйгунугар, Нам улууһун, Түбэ нэһилиэгин бочуоттаах киһитигэр, үлэ ветераныгар Розалия Лукинаҕа – «Гражданскай килбиэн» бэлиэни;
-Бөтүҥ нэһилиэгин бааһынай хаһаайыстыбатын салайааччытыгар Михаил Сивцевкэ — «СӨ тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ» үрдүк ааты;
-Намнааҕы РЭС электромонтеругар Василий Житовка – СӨ Ил Дарханын Грамотатын;
—«Партизан нэһилиэгэ» МТ дьаһалтатын сүрүннүүр специалиһыгар Нина Оконешниковаҕа — «СӨ муниципальнай сулууспатын туйгуна» бэлиэни.
Үөрүүлээх тэрээһин иккис аҥарыгар, дойдубутугар муус устар 21 күнүгэр бэлиэтэнэр «Олохтоох бэйэни салайыныы күнүн» чэрчитинэн улуус баһылыгын э.т. Анатолий Павлов, улуус депутаттарын Сэбиэтин председателэ Алексей Винокуров, улуус баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Юрий Дьяконов мустубуттары эҕэрдэлээтилэр. Кинилэр улууспут, республикабыт, дойдубут социальнай-экономическай сайдыытыгар кылааттарын киллэрэн, үтүө суобастаахтык үлэлиир баһылыктарга, кинилэр солбуйааччыларыгар, специалистарга, үөрэх, культура, урбаан эйгэтин бастыҥ үлэлээхтэригэр араас таһымнаах наҕараадалары туттардылар, инникитин бииргэ өссө ситиһиилээхтик, таһаарыылаахтык үлэлииргэ ыҥырдылар, үтүө санааларын тиэртилэр.
М.К. Аммосов аатынан Хатырык орто оскуолатыгар үгэскэ кубулуйбут СӨ күнүгэр анаммыт гражданственность уруоктара ыытылыннылар:
-Н.С. Охлопков аатынан Нам улуустааҕы гимназиятын дириэктэрэ, «СӨ сыл бастыҥ дириэктэрэ-2024» өрөспүүбүлүкэтээҕи идэлээх куонкурус кыайыылааҕа Александр Новгородов — «Н.С. Охлопков—созидатель будущего» уруок;
-З.П. Саввин аатынан Үөдэй орто оскуолатын дириэктэрэ, «СӨ сыл бастыҥ дириэктэрэ-2024» өрөспүүбүлүкэтээҕи идэлээх куонкурус кыттыылааҕа, «Сириус» Президенскэй лицейгэ» стажировкаланар сертификаттаах Вероника Барашкова – «Моя Россия-мои возможности» уруок таһынааҕы дьарык;
-Нам 2 №-дээх орто оскуолатын английскай тылын учуутала, «Я и наставник» муниципальнай куонкурус призера, «Молодые молодым» медиабырайыак салайааччыта Дьулустан Новиков — «Цифровое гражданство и искусственный интеллект» уруок;
-И.С. Гаврильев аатынан Нам 1 №-дээх орто оскуолатын тэрийээччи-педагога, «Сыл бастыҥ баһаатайа-2023» өрөспүүбүлүкэтээҕи идэлээх куонкурус кыайыылааҕа Константин Колодезников — «История Якутии в лицах» кылаас таһынааҕы дьарык;
-Е.М. Шапошников аатынан Хамаҕатта орто оскуолатын историяҕа учуутала Андрей Полищиков уонна уруһуй учуутала Рустам Дмитриев — «Где прошло детство, там и начинается Родина», художник-график Е.М. Шапошников айбыт үлэтинэн интегрированнай уруок;
-В.П. Артамонов аатынан Хамаҕатта саха-французскай лицейин историяҕа учуутала Евгений Васильев — «Гордость долины Эҥсиэли» Нам улууһун биллиилээх дьонун, сирин-уотун, кэрэ-бэлиэ миэстэлэрин о.д.а. билиһиннэрэр кылаас таһынан үлэ дьарыга.
Улуус оскуолаларын үөрэнээччилэрэ идэлэрин толору баһылаабыт, үөрэтии араас ньымаларын, үөрүйэхтэрин туттар учууталлар интэриэһинэй, чаҕылхай, баай ис хоһоонноох уруоктарыгар, дьарыктарыгар төрөөбүт дойдуну таптыырга, биллиилээх дьонунан киэн туттарга, олоххо бэлэмнээх, киэҥ билиилээх, сайдыылаах тахсарга, үөрэххэ дьүккүөрдээх буоларга үөрэннилэр. Үрдүк сололоох ыалдьыттар, улууспут дьаһалтатын, тэрилтэлэрин салайааччылара, үөрэх управлениетын үлэһиттэрэ, улуус депутаттара, тэрээһин кыттыылаахтара уруоктарга эмиэ сырыттылар.
Салгыы Нам улууһун үөрэнээччилэрин «Мы – будущее республики» үөрэх бастыҥнарын уонна лидердэрин слета ыытылынна. Манна хас биирдии оскуола тумус туттар бастыҥ үөрэхтээх, общественнай үлэҕэ көхтөөхтүк кыттар, саастыылаахтарыгар лидер быһыытынан биллэр, үөрэххэ, наукаҕа уонна спортка чаҕылхай ситиһиилэринэн үтүө холобуру көрдөрөр, оскуолаларын ааттатар, сураҕырдар үөрэнээччилэр түмүстүлэр.
Бу тэрээһиҥҥэ барыта 21 хайысханан үрдүк кирбиини ситиспит 122 бастыҥ үөрэнээччи анал ааттары ылан, үрдүк наҕараадалары туттулар, сүөм үрдээтилэр. Инники өттүгэр билиилэрин-көрүүлэрин өссө кэҥэтэргэ, дириҥэтэргэ, үөрэххэ, олоххо туруоруммут сыалларын ситиһэргэ олук уурулунна.
Бэлиэ күҥҥэ М.К. Аммосов аатынан СӨ государственноһын историятын Республикатааҕы музейыгар маастар-педагог, Россия худуоһунньуктарын сойууһун, худуоһунньуктар Аан дойдутааҕы Федерацияларын, СӨ худуоһунньуктарын «Уус» айар сойуустарын бырабылыанньатын чилиэнэ, СӨ норуотун маастара Парасковья Ильинична Прокопьева-Стручкова (Иис-Уус Бараскыайа Хотун) Саха Өрөспүүбүлүкэтин күнүгэр анаан «Тыын кистэлэҥэ» кылтан, сиэлтэн оҥоһугун быыстапката үөрүүлээхтик аһылынна.
Парасковья Ильинична үлэлэрэ «Народное искусство Якутии» быыстапка иһинэн Япония Ниигата куоратыгар (1994 с.), ЮНЕСКО 50 сылыгар өрөспүүбүлүкэтээҕи быыстапкаҕа (1996 с.), Златоуст куоракка норуот айымньытын зонатааҕы быыстапкатыгар (1996 с. дипломант), Парижка «СӨ күннэригэр» (1999 с.), «Дьөһөгөй» өрөспүүбүлүкэтээҕи быыстапка-куонкуруһугар (1999 с.), Москваҕа «Культура» Бүтүн Россиятааҕы быыстапкалыыр киин аһыллыытыгар (2000 с., лауреат) турбута.
Музей дириэктэрэ Александр Кириллин, Ем. Ярославскай аатынан хотугу норуоттар историяларын уонна культураларын Дьокуускайдааҕы государственнай холбоһуктаах музей дириэктэрин наукаҕа солбуйааччыта, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, историческай наука кандидата Айталина Решетникова, Хатырык нэһилиэгин баһылыгын э.т. Артур Ноговицын, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, М.К. Аммосов сиэн балта Яна Корякина истиҥник эҕэрдэлээтилэр, сэмэй бэлэхтэрин туттардылар, айымньылаах үлэтигэр ситиһиилэри баҕардылар.
Касьян Олесов-Олук