Ленинград дьоно – мин олоҕум

Нам улууһун Ытык киһитэ  Ядрихинская  Татьяна Кондратьевнаны көрөн олорон, кини кэпсээнин долгуйа, харааста иһиттибит. Сорох түгэннэргэ киһи хараҕын уутун кыана туттубат. Ол курдук, сэрии кэмигэр аччыктааһыны, хоргуйууну, эрэйи-муҥу тулуйбут ытык киһибит ол ааспыт ынырык сыллар оспот баастарын кэпсээбитин тиэрдэбит:

“Мин Көбөкөҥҥө төрөөбүтүм, үөрэммит оскуолабар учууталлаабытым. Сэрии иннинэ саха оҕолорун Ленинград куоракка ыытар сүүмэрдээһиҥҥэ хапсан үөрэнэ барбытым. Ол кэмҥэ 19 саастааҕым. Саха сириттэн уопсайа 35 оҕо барбыта. Үөрэхпит саҕаланыыта 3 уолу армияҕа ыҥырбыттара. Көрдөөх-нардаах студенческай олох саҕаламмыта. Иллэҥ кэммитигэр куорат устун күүлэйдиирбит. Архитектурнай тутуулары, пааматынньыктары сөҕө-махтайа, сэргии көрөрбүт, астына дуоһуйарбыт.

Чуумпу, эйэлээх олохпутун сэрии аймаабыта. Студеннары барыбытын окуопа хаһыытыгар үлэлэтэ ыыппыттара. 2 м үрдүктээх, 1,5-2,5 м кэтиттээх хаһыыны үксүн кыргыттар, дьахталлар оҥорорбут, эр дьон сэриигэ ыҥырыллыбыттара. Куораты сотору-сотору буомбалыыллара, биһигини тус-туспа тарҕаһан хаптайан сытарга үөрэппиттэрэ.

Биирдэ ФЗУ (фабричнай-заводской училище) оҕолоро окуопа хаһыытыгар көмөлөһө кэлбиттэрэ. Үлэлии сырыттахпытына, биир уол атаҕын өлөрөн, учууталлара медпууҥҥа барбыта. Ити кэмҥэ буомбалааһын саҕаламмыта. Оҕолор бары биир сиргэ чөмөхтөһө сыппыттар. Самолеттар ааспыттарын кэннэ кэлэн көрбүппүт: ынырык хартыына этэ! Ким эрэ илиитэ-атаҕа, төбөтө сиргэ туспа ыһылла сыталлара… Дьахталлар, кыргыттар буоламмыт ытаһа-ытаһа биир сиргэ чөмөхтөөбүппүт.

Биирдэ госпитальтан кэлэн истэхпитинэ, өстөөх самолета эргийэ сылдьан кирпииччэ курдук тугу эрэ быраҕаттаата. Тиийэн көрбүппүт – килиэп эбит! Хоргуйан нэһиилэ сылдьар дьоҥҥо өстөөхтөр күлүү гынан ыкка быраҕар курдук бырахпыттарыттан, өстөөх килиэбин сиэбэппит диэн, ол килиэптэри биир сиргэ чөмөхтөөн умаппыппыт. Бу кэмҥэ 4-5 саастаах оҕо эбэтигэр ааһан иһэн: “Бабушка, что там горит? Хлебом пахнет да?” – диэн ыйытта. Эбэтэ эрэйдээх сиэнин бүөлүү туран баран: “Нет внучек, это не хлеб, а кирпичи”, — диэхтээтэ. Аччыктаабыт оҕо килиэп сытын билэн ытыһын тоһуйан тураахтаабыта. Онуоха эбэтэ сөһүргэстии түһэн сытан: “Гитлер! Мы не будем есть твой хлеб! Хлеб твой отравленный! Мы выстоим, переживем голод! И мы победим!!!”.

Аччыктаан бииргэ үөрэммит чугас табаарыстарбыт өлөттөөбүттэрэ. Ол курдук, дьүөгэм Таня Монастырева олус эрэйдэнэн, ыараханнык тыына быстаахтаабыта. Кини биһигини куттаамаары биирдэ да улаханнык ынчыктаабатаҕа. Биир киэһээ Таня оронун аттыгар миигин ыҥыран ылан Сахатын сирин, дьонун туһунан кэпсэтэн баран: “Чэ, сылайбытыҥ буолуо, баран утуй”. – диэтэ. Арай, түүн уһукта биэрдим, дьүөгэбин көрбүтүм тыыммат буолбут этэ… Таняны Ленинград олохтоохторун кытта Пискаревскай кылабыыһаҕа көмпүттэрэ.

Ити курдук сыл устата сэрии ыар кэмин, хоргуйууну, өлүүнү-сүтүүнү көрсөн, этэҥҥэ дойдубар төннүбүтүм. Кэлэн иһэн Даркылаах бириистэнигэр сэриигэ баран иһэр дьон быыһыгар убайбын көрсүбүтүм…”.

 

ЖИРКОВА Галя,

8 кыл. үөрэнээччитэ, “Куорсун” куруһуок корреспондена, Көбөкөн

“Эҥсиэли”, «Блокада тыыннаах туоһута» ыстатыйатыттан 

2004 с.

Читайте дальше