Бүгүн, тохсунньу 28 күнүгэр, улуус баһылыгын солбуйааччы Юрий Дьяконов салайар 4-с бөлөҕө «Нам улууһа» МТ 2024 сылга ыыппыт үлэтин отчуотун Салбаҥҥа оҥордо. Бу улууспут кытыы нэһилиэгин олохтоохторо киин сиртэн кэлбит 20-тэн тахса киһилээх отчуоттуур бөлөҕү кытта налыччы кэпсэттилэр.
Салбаҥнар уруккаттан туруорсар суол оҥоһуутун боппуруоһун, төхтөрүйэн кэлэ-кэлэ, бүгүн эмиэ санаттылар. Билигин олохпут сыана, тарыып үүнэ, үрдүү турарын көрдөрөр. Ону бигэргэтэрдии улуус дьаһалтатын тутууга отделын салайааччыта Алексей Кондаков быһаарарыгар Ханчалы карьерыттан кумаҕы атыылаһыы тарыыба үрдээн, онно харчы ботуччутук барарынан үлэ кээмэйэ аччыыр туруктаммыт. Холобурдаан аҕалбытынан 1 мөл. солкуобайтан суума аҥара кумах атыылаһыытыгар барар. Онон быйыл суол дьааматын өрөмүөнүн ыытыахтара, бастаан Искра өттүгэр, онтон Салбаҥ хайысхатыгар — муоста түһүүтүн-тахсыытын көннөрөрү. Төһө үп көрүллэрэ, барыахтаах үлэ кээмэйэ олунньу саҥатыгар быһаарыллар буолбут.
Аны кини быһаарбытынан, улуустан сметалаах, бары докумуоннара сыһыарыллыбыт сайаапкалара биир министиэристибэни ааһан баран, сөбүлэһиннэриигэ иккискэ кэлэн харгыстанар эбит. Холобур, СӨ транспорга, суол хаһаайыстыбатын министиэристибэтин туораатаҕына, СӨ экономикаҕа министиэристибэтигэр кэлэн иҥнэр. Онон салбаҥнар уостарын-тиистэрин оҥостон өрөспүүбүлүкэбит Правительствотын отчуотун күүтэллэригэр тиийэллэр. Нам улууһугар отчуот олунньу 20-тин кэнниттэн саҕаланар.
Бу нэһилиэккэ 3 тэрээһиннээх хаһаайыстыба баар, ол иһигэр 1 ынах сүөһүнү көрөр, 1 сылгыны иитэр КФХ-лар уонна 1 сылгынан дьарыктанар кооператив. 44 кэтэх хаһаайыстыба ынах сүөһүнү, сылгыны тутар. Нэһилиэккэ барыта 371 төбө ынах сүөһү, 567 сылгы баар. Салбаҥ өҥ алаастардаах, үрэх кытылыгар да от үчүгэйдик үүнэр. Сүөһүнү, сылгыны иитэр дьон, хаһаайыстыбалар бары оттуур сирдээхтэр. Бу нэһилиэккэ оттуур сири көрдөнөр киһи суох. Онон да буолуо, олохтоортон улуустааҕы ТХУ-гар үбү-харчыны тыырар боломуочуйа сүктэриллибитинэн нэһилиэнньэ ахсаанынан буолбакка, сүөһү, сылгы төһө баарын болҕомтоҕо ылан, үп-харчы көрүллэрин туруорустулар. Сиэрдээх этии оҥоһулунна.
Сүөһүнү көрөр КФХ-ҕа хотон туттарыытын туруорустулар. Тыа сиригэр сүөһү иитиитинэн дьарыктанарга, сүөһүнү, сылгыны тэнитэргэ бары усулуобуйа баар нэһилиэгэр бу хайысхаҕа үлэлиир дьону, баҕалаахтары, ордук эдэр дьону, икки илиинэн өйүөххэ баара. ТХУ көмөнү оҥороругар эрэниэҕи баҕарыллар.
Кытыы сир дьонун кыһалҕата элбэхтэ ахтылынна ол – фельдшер, бэтэринээр, библиотекарь суохтара. Киһи соһуйа истэр. Ол эрээри чуолкайдаан биэрбиттэринэн сүрүн үлэһиттэр бары оҕолонон олороллор. Демография көрдөрүүтүн тупсарбыттар, киһи ахсаана эбиллэрэ үчүгэй. Үлэ барар, солбуктар көстүбэттэр. Улуустааҕы киин балыыһа вахта ньыматынан фельдшер ыытан дьону көрөрө олохтоммут. Аптека анал графигынан кэлэн эми-тому атыылаан дьоҥҥо улахан көмөнү оҥорбут.
Саха тылын үөрэтиигэ чааһы элбэтэри, бу предмет учууталын өрө тутары, сахалыы саҥарары ситиһэргэ, саха тыынын оҕолорго, ыччакка тиэрдэргэ хамсатыылаахтык ылсарга этии оҥоһулунна. Кырдьык да, бу боппуруос барыбытын долгутар, бириэмэни куоттарбакка, саҥа сүүрээн киириэн наада.
Ити курдук олохтоохтор нэһилиэк кыһалҕатыгар санааларын эттилэр, көрүүлэрин тиэртилэр: Илин Уһук гектарынан сири ылыыны, дэлээнэ быстарыытын, саҥа оскуола-сад тутуутун, «Земскэй учуутал» программанан учуутал кэлэрин, сайыҥҥы уу ситимин тардыыны о.д.а. туруорустулар. Салбаҥнар ааспыт сылга улууска элбэх үлэ ыытыллыбытын бэлиэтээн туран, улуус баһылыгын үлэтин биһирээтилэр.
Касьян Олесов-Олук