Саха ата барахсан урукку дьыллар улаҕаларыттан сайдыылаах аныгы үйэҕэ тиийэ урааҥхай омуктуун аргыстаһан, үлэҕэ көмөлөһөн, “һай-һат” дэтэн кэллэ. Бүгүн билиһиннэрэр киһим олоҕун устатыгар Дьөһөгөй оҕотуттан илиитин араарбатах удьуор сылгыһыт, Никольскай нэһилиэгин олохтооҕо Иннокентий Герасимов буолар.
-Мин Никольскайга Акулина Ивановна Протопопова, Иннокентий Васильевич Герасимов 5 уол, 3 кыыс оҕолоох колхуостаах дьиэ кэргэнигэр бэһис оҕонон төрөөбүтүм. Оҕо сылдьан 14-15 сааспыттан сылгыһыт, ат баайар Содовников Герман Мироновичка сыстыбытым. Кини уонча аты баайара. Онно эт саастыы Андрей Шелковников, Степан Олесов уонна мин буолан сылгылары уулатыыга, аһатыыга, хаамтарыыга, ат сүүрдүүтүгэр бэлэмнээһиҥҥэ илии-атах буоларбыт,—диэн Иннокентий Иннокентьевич кэпсээнин саҕалаата.
Кини 1977 с. Хамаҕатта орто оскуолатын бүтэриэҕиттэн 1 сыл сүөһү көрүүтүгэр тас үлэһитинэн үлэлиир, нөҥүө сылыгар “Комсомольскай” сопхуос Никольскай отделениетыгар Алексей Винокуров салайар, убайа Иван Герасимов (Геракл) сылдьыһар сылгыһыттар 4 киһилээх звеноларыгар сылгыһытынан үлэҕэ ылыллар. Кэлин бу звенону убайа Иван Иннокентьевич салайбыта. Сылгыһыттар Табалаах алааһыгар, Никольскайга баазаланан 650-чэ сылгыны көрөллөрө. Күрүөнү бэйэлэрэ туппут, 2 тиэрбэстээх, 5-6 даллаах баазаларыгар убаһалары, тыйдары, тиҥэһэлэри — эдэр сылгылары аһаталлара.
Сайынын сылгыһыттартан көлө-илии звенота тэриллэн оттууллара. Кини атынан от мустарара, кэлин ат косилкатынан от оҕустарара. ДТ-75 тыраахтар кэллэҕинэ отторун кэбиһэн, кыра-кыра алаастары үмүрүтэллэрэ, от былаанын 200-чэ т толороллоро.
1991 с. Сэбиэскэй Сойуус үрэллэн, сопхуостар ыһыллыбыттарын, ырыынакка киирии да кэмигэр убайдыы быраат бу дьарыктарын хаалларбатахтара. Кини «Никольскай» сопхуоска, «Соттуус», «АгроЛена» бааһынай хаһаайыстыбаларга, кэлин паайдарын холбоон, бииргэ сылгыларын туппут кэмнэригэр сылгыһыттаабыта, онтон бэйэтэ ИП тэринэн сылгы иитиитинэн дьарыктаммыта. Бырааттара Кузьма Герасимов сылгы үлэтигэр эмиэ сыстыбыта. Уолаттар бары эр киһи уйанын-хатанын көрдөрөр, тулууру-дьулууру, күүһү-уоҕу, мындыр толкуйу эрэйэр идэтигэр олохторун ситимнээбиттэрэ, удьуор сылгыһытынан буолбуттара.
Олоҕун устатыгар Иннокентий Герасимов 17 сыл устата «НКТЭ» АО Хамаҕаттатааҕы ПУ газооператорынан үлэлээбитэ. 2001-2008 сс. Никольскай начальнай оскуолатыгар харабыллаабыта, бу да кэмҥэ кэтэххэ тутар сылгытын көрбүтэ.
Кини 10 сыл устата көлүммүт 13 саастаах Буян, 5 сыл мииммит 9 саастаах Уһуктай аттардаах. Күһүн хаар түһүүтүттэн аттарын көлүйэн, миинэн туттубутунан барар. Ол курдук, дьиэ таһыгар бытархай үлэни толорор, арыыттан, алаастан дьон-сэргэ сылгытын хомуйар. Саха киһитин сиэринэн, атынан булка-алка сылдьарын сөбүлүүр. Урут саһылга, киискэ хапкаанныыр эбит буоллаҕына, билигин лицензиянан бултанар туйахтаах кыылы, тайаҕы сонордоһор. Куска, куобахха көтүппэккэ сылдьар, айылҕаны кытта алтыһар.
Билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор, улахан дьиэ кэргэн аҕа баһылыга, сахалыы көрүүлээх, киэҥ холку майгылаах Иннокентий Герасимов 4 сылгы үөрүн тутар, хаһыылаах сирдэринэн ыырданан, бөһүөлэктэн тэйиччи көрөр-истэр:
-Сылгыны көрүү-истии барыстааҕын дьон-сэргэ өйдөөтө. Кэлиҥҥи кэмҥэ бу дьарыкка ордук эдэрдэр сыстан эрэллэрэ харахха быраҕыллар. Билигин үгүстэр бэйэлэрин үөрдэриттэн сылгыны көрүүгэ-истиигэ хаалларары тутуһаллар. Дьиҥэр, хааны тупсарары туһаныахха наада дии саныыбын. Силиргэх быһыылаах-таһаалаах, тымныыны тулуйумтуо, төрүөхтээх саха боруода сылгытын тэнитэр ордук этэ. Бэйэм биир үөрүм атыыра Дьааҥыттан тардыылаах, иккис атыырым Өймөкөөнтөн төрүттээх, убаһаларынан ылан, иитэн улаатыннарбытым.
Аны билигин дьон аты мииммэт буолла. Холобур, Никольскайга көлүүргэ туттуллар ат миэхэ эрэ баар. Техникаҕа наһаа убаннылар, бары массыынанан, тракторынан сылгыларын көрдүүллэр, батыһыннараллар. Үөрдэри тэлгэһэҕэ чугаһатан аһатар, тутар буоллулар, дьиҥэр, бөһүөлэктэн тэйитэн көрүөххэ баара. Айылҕатынан хаһыылаах сирдэринэн сырытыннаран, аһатар ордук этэ.
Билигин сүөһү ахсаан өттүнэн аҕыйыыр эбит буоллаҕына, сылгы биир кэрдиискэ турар, кыралаан эбиллэр да диэххэ сөп. Өбүгэбит төрүт дьарыгын сайыннарыыга ыччаты сыһыарыыга, усулуобуйаны тупсарыахха баара. Наар тэрээһиннээх хаһаайыстыбаҕа көмө оҥоһуллар, кэтэх сылгылаахтары өйөөн, саатар, 50 %-на төлөнөр субсидия көрүллэрин олохтуохха сөп этэ, билигин 10 %-наах чэпчэтии баар. Үрдүкү салалта манна болҕомтотун уурара буоллар, — диэн санаатын үллэстэр уопуттаах сылгыһыт Иннокентий Иннокентьевич.
Киһи олоххо ситиһиитэ, үлэтин түмүгэ кэмигэр бэлиэтэнэрэ сиэрдээх. Иннокентий Герасимов уһуннук сылгыһыттаабыт сыралаах үлэтэ сыаналанан араас наҕараадаларынан бэлиэтэммит:«СӨ тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна» (2015 с.), «СӨ үөр сылгыны көрүүнү сайыннарыыга кылаатын иһин» бэлиэ (2018с.), «Нам улууһун АПК сайдыытыгар кылаатын иһин» бэлиэ (2020с.), «СӨ тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтин 100 сыла» үбүлүөйнэй бэлиэ (2022с.), «Никольскай нэһилиэгэ» МТ анал бэлиэлэрэ – «Никольскай нэһилиэгэ социальнай-экономическай сайдыытыгар кылаатын иһин» (2022с.), «Бастыҥ сылгыһыт» (2022с.), СӨ Аҕаларын лигатын «Дьиэ кэргэни бөҕөргөтүүгэ, аҕа оруолун үрдэтиигэ кылаатын иһин» бэлиэ (2023с.).
Иннокентий Иннокентьевич Герасимов олоҕун аргыһынаан, Е.Бубякина аатынан Никольскайдааҕы «Күндүл» КК уус-уран салайааччынан үлэлиир Клавдия Коммунаровналыын 5 оҕону көрөн-истэн улаатыннардылар, сүһүөхтэригэр туруордулар. Оҕолор ыал буолан, сиэннэри бэлэхтээн тэнийэн, кэҥээн-хаҥаан иһэллэр.
Иннокентий Герасимов төрүт дьарык сайдарыгар баҕарар. Үөрдэрин аһатыыга кинини кытта улахан уола Денис Герасимов тэҥҥэ сылдьыһар, иллэҥ буолла да, бэйэтэ тиийэн көрөр-истэр. Инникитин сыспай сиэллээхтэрэ эрэллээх илиигэ киирэллэрин саарбахтаабат.
Касьян ОЛЕСОВ-Олук