“Олоҥхо – үйэлээх үгэспит!”
2002 сылтан үлэлиир Дьокуускайдааҕы “Арчы Дьиэтэ” духуобунай култуура киинэ, саха норуотун төрүт үгэстэрин, фольклорун, өйүн-санаатын үйэтитэн дьоҥҥо-сэргэҕэ тириэрдэр соруктаах үлэлээбитэ номнуо 20 тахса сыл буолла. Саха сүдү духуобунай баайын-олоҥхону, киэҥ эйгэҕэ таһаарарга, дьарыгырарга утумнаах үлэни ыытан кэллэ. Олоҥхону тарҕатыыга, толорууга, үйэтитиигэ, ыччакка тиэрдиигэ араас тэрээһиннэр бараллар. Олоҥхо толоруллар эрэ буоллаҕына олоҥхо буолар, онуоха кини толоруллар ньымаларын, үгэстэрин билии уонна ону тутуһуу булгуччулаах Ол иһин олонхону истии, толоруу боппуруостара сытыытык тураллар. Онуоха араас хабааннаах күрэхтэр, бэстибээллэр тэриллэн ыытыллаллара улахан суолталаах. Ол курдук сыл аайы ыытыллар “Уруйдан, Улуу Олонхобут” диэн бэстибээл республика таһымыгар ыытыллара үгэскэ кубулуйда. Быйылгы дьылга сүүрбэһис үбүлүөйдээх тэрээһин Кулун тутар ый 14-15 күнүгэр олоҥхоһуттары түмэ тарта.
Дьүүллүүр сүбэҕэ үлэлээтилэр:
1 Илларионов Василий Васильевич — Дьүүллүүр сүбэ бэрэссэдээтэлэ, СӨ билимин үтүөлээх деятеля, РФ үрдүк үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ, олоҥхону үөрэтээччи, фольклорист. Тыл үөрэҕин билимин доктора, профессор, ХИФУ норуоттар тылларын уонна култуураларын институтун фольклор кафедратын сэбиэдиссэйэ
2 Протодьяконова Елена Николаевна — Былатыан Ойуунускай аатынан бириэмийэ лауреата, РФ үөрэҕириитин туйгуна. Научнай методическай уонна тас сибээскэ үлэҕэ Олоҥхо киинин сүрүннүүр специалиһа
3 Толбонова Надежда Семеновна — СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Дьокуускай куораттааҕы “Арчы Дьиэтэ”духуобунай култуура киинин консультативнай сэбиэтин салайааччыта
4 Данилова Анна Николаевна — Фольклорист, учуонай, филологическай билим кандидата, гуманитарнай чинчийии уонна аҕыйах ахсааннаах омуктар кыһалҕаларын үөрэтэр институт алын научнай үлэһитэ
5 Боппоенова Мария Гаврильевна — СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Дьокуускай куораттааҕы А.Д.Макарова аатынан култуура уонна искусство колледжын преподавателя
6 Васильева Александра Николаевна — Дьокуускайдааҕы Аграфена Дмитриевна Макарова аатынан култуура уонна искусство колледжын анал дисциплиинэлэргэ үрдүк категориялаах уһуйааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх үлэһитэ
Быйылгы дьылга Горнайтан. Кэбээйиттэн, Чурапчыттан, Намтан, Дьокуускай куораттан сытыы тыллаах, устар ууну сомоҕолуур олоҥхоһуттар күөн көрүстүлэр: 2025 сыл үбүлүөйдээх сылбытыгар бөлөҕүнэн уонна соҕотохтуу толоруу түмүгүнэн анал ааттар, Кылаан чыпчаал үрдүк аата ааттанна:
«Кылаан Чыпчаал» — Гаврил Васильевич Спиридонов Дьокуускай Арчы Дьиэтэ
Биирдиилээн толорооччуларга:
1 Үрдэл Нюргусова Яна Петровна Дьокуускай к.
2 Үрдэл Никифоров Виталий Мэҥэ Хаҥалас Лоомтука
3 Үрдэл — Руфова Елена Игнатьевна Нам Хомустаах
Бөлөҕүнэн толорууга:
1-Үрдэл — «Добун» эр дьон ансаамбыла. Таатта улууһа. Дьохсоҕон
2-Үрдэл — «Умсулҕан» бөлөх. Таатта улууһа. Чөркөөх нэһ
3-Үрдэл -«Алгыс» бөлөх. Горнай улууһа
Анал аатттар:
«Дьүрүскэн куолас» — Соколова Валентина . Дьокуускай к.
«Уран тыллаах толорооччу» — Герасимов Валерий. Чурапчы улууһа
«Ытык толорооччу» — Дьячковскай Николай. Чурапчы улууһа
«Көрөөччү биһирэбилэ» — Борисова Вера.Амма улууһа
Олоҥхо ассоциациятын анал бирииһэ — Лазарева Сусанна. Чурапчы улууһа
«Саҥа аат» — Бурцев Афанасий. Уус Алдан
«Олоҥхо бухатыырын бастыҥ хоһуйуу» — Маркова Елена. Нам улууһа
«Кэскиллээх толорооччу»- Собакин Афанасий Таатта улууһа Дьохсоҕон
«Түөлбэ олоҥхотун толорооччу»- Слепцова Мария Таатта улууһа Харбалаах.
«Олоҥхо ырыатын бастыҥ толорооччу» — Читаева Клара. Таатта улууһа.
«Олоҥхону үйэтитээччилэр» — «Алаһа дьоҕура» бөлөх
Арчы Дьиэтин салайааччыта Лариса Константиновна Андреева «Алаһа дьоҕура» салайааччытыгар Любовь Платоноваҕа уонна Мария Егороваҕа, Александра Яковлеваҕа Анал бириистэри туттарда
Устар ууну сомоҕолуур олоҥхоһуттарбыт “Уруйдан Улуу Олонхобут” 20-с үбүлүөйдээх бэстибээлбитигэр кыттыбыт дьоммутугар-сэргэбитигэр, икки бөлөҕүнэн хайдыһан үлэлээбит дьүүллүүр сүбэбитигэр тэрийээччилэр ааттарыттан дириҥник махтанабыт